کد مطلب:355 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:400
نماز جماعت
1399 مستحب است نمازهای واجب خصوصا نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند ودر نماز صبح و مغرب و عشا خصوصا برای همسایه مسجد و كسی كه صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده است.
1400 در روایتی وارد شده است كه اگر یك نفر به امام جماعت اقتدا كند هر ركعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان كه از ده گذشت اگر تمام آسمانها كاغذ و دریاها مركب و درختها قلم و جن و انس و ملائكه نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یك ركعت آن را بنویسند.
1401 حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی اعتنایی جایز نیست و سزاوار نیست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.
1402 مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند. و نماز جماعت از نماز اول وقت كه فرادی یعنی تنها خوانده شود، بهتر است. و نیز نماز جماعتی را كه مختصر بخواند، از نماز فرادی كه آن را طول بدهند، بهتر می باشد.
1403 وقتی كه جماعت بر پا می شود مستحب است كسی كه نمازش را فرادی خوانده دوباره با جماعت بخواند و اگر بعد بفهمد كه نماز اولش باطل بوده نماز دوم او كافی است.
1404 اگر امام یا ماموم بخواهد نمازی را كه به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، در صورتی كه جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد، اشكال ندارد.
1405 كسی كه در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی كه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود، باید نماز را با جماعت بخواند.
1406 اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند چون اطاعت پدر و مادر واجب است، بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید.
1407 احتیاط واجب آن است كه نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام علیه السلام با جماعت نخوانند، ولی به قصد رجاء مانع ندارد و نمازهای مستحبی را هم نمی شود به ماعت خواند مگر نماز استسقاء كه برای آمدن باران می خوانند.
1408 موقعی كه امام جماعت نماز یومیه می خواند هر كدام از نمازهای یومیه را می شود به او اقتدا كرد ولی اگر نماز یومیه اش را احتیاطا دوباره می خواند فقط در صورتی كه ماموم احتیاطش با امام یكی باشد می تواند به او اقتدا كند.
1409 اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود را می خواند می شود به او اقتدا كرد، ولی اگر نمازش را احتیاطا قضا می كند یا قضای احتیاطی نماز كس دیگر را می خواند اگر چه برای آن پول نگرفته باشد اقتدای به او اشكال دارد ولی اگر انسان بداند صورت اقتدای به او اشكال ندارد.
1410 اگر انسان نداند نمازی را كه امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب نمی تواند به او اقتدا كند.
1411 اگر امام در محراب باشد و كسی پشت سر او اقتدا نكرده باشد كسانی كه دو طرف محراب ایستاده اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمی بینند،نمی توانند اقتدا كنند، بلكه اگر كسی هم پشت سر امام اقتدا كرده باشد اقتدا كردن كسانی كه دو طرف او ایستاده اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمی بینند اشكال دارد، بلكه باطل است.
1412 اگر به واسطه درازی صف اول، كسانی كه دو طرف صف ایستاده اند امام را نبینند می توانند اقتدا كنند و نیز اگر به واسطه درازی یكی از صفهای دیگر، كسانی كه دو طرف آن ایستاده اند، صف جلوی خود را نبینند، می توانند اقتدا نمایند.
1413 اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد كسی كه مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است، و نیز نماز كسانی كه پشت سر او اقتدا می كنند، صحیح می باشد ولی نماز كسانی كه دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را نمی بینند، اشكال دارد، بلكه باطل است.
1414 كسی كه پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه ماموم دیگر به امام متصل نباشد نمی تواند اقتدا كند. بلكه اگر از دو طرف هم متصل باشد، ولی از صف جلو حتی یك نفر را هم نبیند، جماعت او صحیح نیست.
1415 جای ایستادن امام باید از جای ماموم بلندتر نباشد ولی اگر مكان امام مقدار خیلی كمی بلندتر باشد، اشكال ندارد. و نیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی كه بلندتر است بایستد در صورتی كه سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری باشد كه به آن زمین مسطح بگویند مانعی ندارد.
1416 اگر جای ماموم بلندتر از جای امام باشد در صورتی كه بلندی به مقدار متعارف زمان قدیم باشد مثل آن كه امام در صحن مسجد و ماموم در پشت بام بایستد اشكال ندارد، ولی اگر مثل ساختمانهای چند طبقه این زمان باشد، جماعت اشكال دارد.
1417 اگر بین كسانی كه در یك صف ایستاده اند بچه ممیز یعنی بچه ای كه خوب و بد را می فهمد فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است، می توانند اقتدا كنند.
1418 بعد از تكبیر امام اگر صف جلو آماده نماز، و تكبیر گفتن آنان نزدیك باشد كسی كه در صف بعد ایستاده، می تواند تكبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است كه صبر كند تا تكبیر صف جلو تمام شود.
1419 اگر بداند نماز یك صف از صفهای جلو باطل است، در صفهای بعد نمی تواند اقتدا كند، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه، می تواند اقتدا نماید.
1420 هرگاه بداند نماز امام باطل است مثلا بداند امام وضو ندارد، اگر چه خود امام ملتفت نباشد، نمی تواند به او اقتدا كند.
1421 اگر ماموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده، یا كافر بوده، یا به جهتی نمازش باطل بوده، مثلا بی وضو نماز خوانده، نمازش صحیح است.
1422 اگر در بین نماز شك كند كه اقتدا كرده یا نه، چنانچه در حالی باشد كه وظیفه ماموم است، مثلا به حمد و سوره امام گوش می دهد باید نماز را به جماعت تمام كند، و اگر مشغول كاری باشد كه هم وظیفه امام و هم وظیفه ماموم است مثلا در ركوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.
1423 انسان در بین نماز جماعت می تواند نیت فرادی كند.
1424 اگر ماموم به واسطه عذری بعد از حمد و سوره امام نیت فرادی كند، لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیت فرادی نماید، باید مقداری را كه امام نخوانده بخواند.
1425 اگر در بین نماز جماعت نیت فرادی نماید، بنابر احتیاط واجب نباید دوباره نیت جماعت كند. ولی اگر مردد شود كه نیت فرادی كند یا نه، و بعد تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام كند، نمازش صحیح است.
1426 اگر شك كند كه نیت فرادی كرده یا نه، باید بنا بگذارد كه نیت فرادی نكرده است.
1427 اگر موقعی كه امام در ركوع است، اقتدا كند و به ركوع امام برسد، اگر چه ذكر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحیح است و یك ركعت حساب می شود، اما اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد، نمازش به طور فرادی صحیح می باشد و باید آن را تمام نماید.
1428 اگر موقعی كه امام در ركوع است اقتدا كند و به مقدار ركوع خم شود و شك كند كه به ركوع امام رسیده یا نه، نمازش صحیح است و فرادی می شود.
1429 اگر موقعی كه امام در ركوع است اقتدا كند و پیش از آن كه به اندازه ركوع خم شود، امام سر از ركوع بردارد، می تواند نیت فرادی كند، یا صبر كند تا امام برای ركعت بعد برخیزد و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند و لی اگر برخاستن امام به قدری طول بكشد كه نگویند این شخص نماز جماعت می خواند، باید نیت فرادی نماید.
1430 اگر اول نماز یا بین حمد و سوره اقتدا كند و پیش از آن كه به ركوع رود امام سر از ركوع بردارد، نماز او به طور جماعت صحیح است، و باید ركوع كند و خود را به امام برساند.
1431 اگر موقعی برسد كه امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تكبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر كند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن كه دوباره نیت كند و تكبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند.
1432 ماموم نباید جلوتر از امام بایستد، و اگر مساوی او هم بایستد، اشكال دارد و به احتیاط واجب باید كمی عقب تر از امام بایستد، اگر چه قد او بلندتر از امام باشد، كه در ركوع و سجود سرش جلوتر از امام باشد.
1433 در نماز جماعت باید بین ماموم و امام پرده و مانند آن كه پشت آن دیده نمی شود فاصله نباشد، و همچنین است بین انسان و ماموم دیگری كه انسان به واسطه او به امام متصل شده است ولی اگر امام، مرد و ماموم زن باشد چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و ماموم دیگری كه مرد است و زن به بواسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشكال ندارد.
1434 اگر بعد از شروع به نماز بین ماموم و امام یا بین ماموم و كسی كه ماموم به واسطه او متصل به امام است پرده یا چیز دیگری كه پشت آن را نمی توان دید فاصله شود، نمازش فرادی می شود، و صحیح است.
1435 اگر بین جای سجده ماموم و جای ایستادن امام به قدر گشادی بین دو قدم فاصله باشد اشكال ندارد، و نیز اگر بین انسان به واسطه مامومی كه جلوی او ایستاده و انسان به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش اشكال ندارد، و احتیاط مستحب آن است كه جای سجده ماموم با جای كسی كه جلوی او ایستاده هیچ فاصله نداشته باشد.
1436 اگر ماموم به واسطه كسی كه طرف راست یا چپ او اقتدا كرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، چنانچه به اندازه گشادی بین دو قدم هم فاصله داشته باشند نمازش صحیح است.
1437 اگر در نماز بین ماموم و امام یا بین ماموم و كسی كه ماموم به واسطه او به امام متصل است بیشتر از یك قدم بزرگ فاصله پیدا شود نمازش فرادی می شود و صحیح است.
1438 اگر نماز همه كسانی كه در صف جلو هستند تمام شود یا همه نیت فرادی نمایند، اگر فاصله به اندازه یك قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد به طور جماعت صحیح، و اگر بیشتر از این مقدار باشد فرادی می شود و صحیح است.
1439 اگر در ركعت دوم اقتدا كند قنوت و تشهد را با امام می خواند و احتیاط آن است كه موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند كند و باید بعد از تشهد با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند و اگربرای سوره وقت ندارد، حمد را تمام كند و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند، یا نیت فرادی كند و نمازش صحیح است، ولی اگر در سجده به امام برسد، بهتر است كه احتیاطا نماز را دوباره بخواند.
1440 اگر موقعی كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتی است اقتدا كند، بایددر ركعت دوم نمازش كه ركعت سوم امام است، بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد، و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد،یك مرتبه بگوید و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند.
1441 اگر امام در ركعت سوم یا چهارم باشد و ماموم بداند كه اگر اقتدا كند و حمد را بخواند به ركوع امام نمی رسد، بنابر احتیاط واجب باید صبر كند تا امام به ركوع رود، بعد اقتدا نماید.
1442 اگر در ركعت سوم یا چهارم امام اقتدا كند، باید حمد و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد باید حمد را تمام كند و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد بهتر است كه احتیاطا نماز را دوباره بخواند.
1443 كسی كه می داند اگر سوره را بخواند در ركوع به امام نمی رسد، باید سوره را نخواند، ولی اگر خواند نمازش صحیح است.
1444 كسی كه اطمینان دارد كه اگر سوره را شروع كند یا تمام نماید به ركوع امام می رسد، احتیاط واجب آن است كه سوره را شروع كند یا اگر شروع كرده تمام نماید.
1445 كسی كه یقین دارد، اگر سوره را بخواند به ركوع امام می رسد، چنانچه سوره را بخواند و به ركوع نرسد نمازش صحیح است.
1446 اگر امام ایستاده باشد و ماموم نداند كه در كدام ركعت است می تواند اقتدا كند ولی باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر چه بعد بفهمد كه امام در ركعت اول یا دوم بوده نمازش صحیح است.
1447 اگر به خیال این كه امام در ركعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند و بعد از ركوع بفهمد كه در ركعت سوم یا چهارم بوده نمازش صحیح است. ولی اگر پیش از ركوع بفهمد باید حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند.
1448 اگر به خیال این كه امام در ركعت سوم یا چهارم است حمد و سوره را بخواند و پیش از ركوع یا بعد از آن بفهمد كه در ركعت اول یا دوم بوده نمازش صحیح است.
1449 اگر موقعی كه مشغول نماز مستحبی است جماعت بر پا شود چنانچه اطمینان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود بلكه اگر اطمینان نداشته باشد كه به ركعت اول برسد مستحب است به همین دستور رفتار نماید.
1450 اگر موقعی كه مشغول نماز سه ركعتی یا چهار ركعتی است جماعت بر پا شود چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته و اطمینان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است به نیت نماز مستحبی نماز را دو ركعتی تمام كند و خود را به جماعت برساند.
1451 اگر نماز امام تمام شود و ماموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد لازم نیست نیت فرادی كند.
1452 كسی كه یك ركعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد ركعت آخر را می خواند می تواند برخیزد و نماز را تمام كند و یا انگشتان دست، و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگه دارد و صبر كند تا امام سلام نماز را بگوید و بعد برخیزد.
شرایط امام جماعت
1453 امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند، و نیز اگر ماموم مرد است امام او هم باید مرد باشد. و اقتدا كردن بچه ممیز كه خوب و بد را می فهمد به بچه ممیز دیگر جایز نیست. و احتیاط واجب آن است كه امام زن نیز مرد باشد.
1454 امامی را كه عادل می دانسته، اگر شك كند به عدالت خود باقی است یا نه، می تواند به او اقتدا نماید.
1455 كسی كه ایستاده نماز می خواند نمی تواند به كسی كه نشسته یا خوابیده نماز می خواند اقتدا كند و كسی كه نشسته نماز می خواند نمی تواند به كسی كه خوابیده نماز می خواند، اقتدا نماید.
1456 كسی كه نشسته نماز می خواند می تواند به كسی كه نشسته نماز می خواند اقتدا كند و همچنین كسی كه خوابیده است می تواند به كسی كه نشسته نماز می خواند اقتدا كند ولی كسی كه نشسته نماز می خواند نمی تواند به كسی كه خوابیده نماز می خواند، اقتدا نماید.
1457 اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیره ای نماز بخواند می شود به او اقتدا كرد ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز می خواند بنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا كرد.
1458 اگر امام مرضی دارد كه نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری كند بنابر احتیاط واجب نمی شود به او اقتدا كرد.
1459 بنابر احتیاط واجب كسی كه مرض خوره یا پیسی دارد، نباید امام جماعت شود.
احكام جماعت
1460 موقعی كه ماموم نیت می كند باید امام را معین نماید، ولی دانستن اسم او لازم نیست، مثلا اگر نیت كند اقتدا می كنم به امام حاضر نمازش صحیح است.
1461 ماموم باید غیر از حمد و سوره همه چیز نماز را خودش بخواند ولی اگر ركعت اول یا دوم او، ركعت سوم یا چهارم امام باشد باید حمد و سوره را بخواند.
1462 اگر ماموم در ركعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود اگر چه كلمات را تشخیص ندهد، باید حمد و سوره را نخواند و اگر صدای امام را نشنود، مستحب است حمد و سوره بخواند ولی باید آهسته بخواند و چنانچه سهوا بلند بخواند اشكال ندارد.
1463 اگر ماموم بعضی از كلمات حمد و سوره امام را بشنود، احتیاط واجب آن است كه حمد و سوره را نخواند.
1464 اگر ماموم سهوا حمد و سوره بخواند یا خیال كند صدایی را كه می شنود صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صدای امام بوده نمازش صحیح است.
1465 اگر شك كند كه صدای امام را می شنود یا نه، یا صدایی بشنود و نداند صدای امام ست یا صدای كس دیگر، می تواند حمد و سوره بخواند.
1466 ماموم باید در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، حمد و سوره نخواند و مستحب است به جای آن ذكر بگوید.
1467 ماموم نباید تكبیرة الاحرام را پیش از امام بگوید بلكه احتیاط واجب آن است كه تا تكبیر امام تمام نشده، تكبیر نگوید.
1468 اگر ماموم پیش از امام عمدا هم سلام دهد نمازش صحیح است.
1469 اگر ماموم غیر از تكبیرة الاحرام و سلام چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشكال ندارد ولی اگر آنها را بشنود یا بداند امام چه وقت می گوید،احتیاط مستحب آن است كه پیش از امام نگوید.
1470 ماموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می شود كارهای دیگر آن مانند ركوع و سجود را با امام یا كمی بعد از امام به جا آورد و اگر عمدا پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد، معصیت كرده و لی نمازش صحیح است، اما اگر در دو ركن پشت سر هم از امام جلو یا عقب بیفتد بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام كند و دوباره بخواند، اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود.
1471 اگر سهوا پیش از امام سر از ركوع بردارد، چنانچه امام در ركوع باشد باید به ركوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن ركوع كه ركن است نماز را باطل نمی كند ولی اگر به ركوع برگردد و پیش از آن كه به ركوع برسد،امام سر بردارد نمازش باطل است.
1472 اگر اشتباها سر بردارد و ببیند امام در سجده است باید به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده كه ركن است نماز باطل نمی شود.
1473 كسی كه اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد،و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است.
1474 اگر اشتباها سر از ركوع یا سجده بردارد و سهوا یا به خیال اینكه به امام نمی رسد به ركوع یا سجده نرود نمازش صحیح است.
1475 اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این كه سجده اول امام است، به قصد این كه با امام سجده كند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده باید بنابر احتیاط نماز را تمام كند و از سر بخواند و اگر به خیال اینكه سجده دوم است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده احتیاط آن است كه نماز را فرادی تمام نماید اگر چه می تواند متابعت امام را بكند و به سجده رود و نماز را تمام كند.
1476 اگر سهوا پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام می رسد، چنانچه سر بردارد و با امام به ركوع رود نمازش صحیح است.
1477 اگر سهوا پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمی رسد، واجب است سر بردارد و با امام نماز را تمام كند و نمازش صحیح است اگر چه احوط استحبابی در این صورت اعاده نماز است، و اگر سر برندارد تا امام برسد نمازش صحیح است.
1478 اگر سهوا پیش از امام به سجده رود، واجب است كه سر بردارد و با امام به سجده رود و نمازش صحیح است اگر چه احتیاط استحبابی در این صورت اعاده نماز است و اگر برنداشت نمازش صحیح است.
1479 اگر امام در ركعتی كه قنوت ندارد اشتباها قنوت بخواند یا در ركعتی كه تشهد ندارد اشتباها مشغول خواندن تشهد شود ماموم نباید قنوت و تشهد را بخواند ولی نمی تواند پیش از امام به ركوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد بلكه باید صبر كند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند.
چیزهایی كه در نماز جماعت مستحب است
1480 اگر ماموم یك مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، واگر یك زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد كه جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یك مرد و یك زن، یا یك مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگرچند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.
1481 اگر امام و ماموم هر دو زن باشند احتیاط آن است كه امام كمی جلوتر بایستد.
1482 مستحب است امام در وسط بایستد و اهل علم و كمال و تقوی در صف اول بایستند.
1483 مستحب است صفهای جماعت منظم باشد و بین كسانی كه در یك صف ایستاده اند فاصله نباشد و شانه آنان ردیف یكدیگر باشد.
1484 مستحب است بعد از گفتن "قد قامت الصلاة" مامومین برخیزند.
1485 مستحب است امام جماعت حال مامومی را كه از دیگران ضعیف تر است رعایت كند و عجله نكند تا افراد ضعیف به او برسند، و نیز مستحب است قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد، مگر
1486 مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهایی كه بلند می خواند صدای خود را بقدری بلند كند كه دیگران بشنوند ولی باید بیش از اندازه صدا را بلند نكند.
1487 اگر امام در ركوع بفهمد كسی تازه رسیده و می خواهد اقتدا كند مستحب است ركوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگر چه بفهمد كس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است.
چیزهایی كه در نماز جماعت مكروه است
1488 اگر در صفهای جماعت جا باشد، مكروه است انسان تنها بایستد.
1489 مكروه است ماموم ذكرهای نماز را طوری بگوید كه امام بشنود.
1490 مسافری كه نماز ظهر و عشا را دو ركعت می خواند مكروه است در این نمازها به كسی كه مسافر نیست اقتدا كند و كسی كه مسافر نیست مكروه است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.
1400 در روایتی وارد شده است كه اگر یك نفر به امام جماعت اقتدا كند هر ركعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان كه از ده گذشت اگر تمام آسمانها كاغذ و دریاها مركب و درختها قلم و جن و انس و ملائكه نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یك ركعت آن را بنویسند.
1401 حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی اعتنایی جایز نیست و سزاوار نیست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.
1402 مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند. و نماز جماعت از نماز اول وقت كه فرادی یعنی تنها خوانده شود، بهتر است. و نیز نماز جماعتی را كه مختصر بخواند، از نماز فرادی كه آن را طول بدهند، بهتر می باشد.
1403 وقتی كه جماعت بر پا می شود مستحب است كسی كه نمازش را فرادی خوانده دوباره با جماعت بخواند و اگر بعد بفهمد كه نماز اولش باطل بوده نماز دوم او كافی است.
1404 اگر امام یا ماموم بخواهد نمازی را كه به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، در صورتی كه جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد، اشكال ندارد.
1405 كسی كه در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی كه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود، باید نماز را با جماعت بخواند.
1406 اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند چون اطاعت پدر و مادر واجب است، بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید.
1407 احتیاط واجب آن است كه نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام علیه السلام با جماعت نخوانند، ولی به قصد رجاء مانع ندارد و نمازهای مستحبی را هم نمی شود به ماعت خواند مگر نماز استسقاء كه برای آمدن باران می خوانند.
1408 موقعی كه امام جماعت نماز یومیه می خواند هر كدام از نمازهای یومیه را می شود به او اقتدا كرد ولی اگر نماز یومیه اش را احتیاطا دوباره می خواند فقط در صورتی كه ماموم احتیاطش با امام یكی باشد می تواند به او اقتدا كند.
1409 اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود را می خواند می شود به او اقتدا كرد، ولی اگر نمازش را احتیاطا قضا می كند یا قضای احتیاطی نماز كس دیگر را می خواند اگر چه برای آن پول نگرفته باشد اقتدای به او اشكال دارد ولی اگر انسان بداند صورت اقتدای به او اشكال ندارد.
1410 اگر انسان نداند نمازی را كه امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب نمی تواند به او اقتدا كند.
1411 اگر امام در محراب باشد و كسی پشت سر او اقتدا نكرده باشد كسانی كه دو طرف محراب ایستاده اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمی بینند،نمی توانند اقتدا كنند، بلكه اگر كسی هم پشت سر امام اقتدا كرده باشد اقتدا كردن كسانی كه دو طرف او ایستاده اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمی بینند اشكال دارد، بلكه باطل است.
1412 اگر به واسطه درازی صف اول، كسانی كه دو طرف صف ایستاده اند امام را نبینند می توانند اقتدا كنند و نیز اگر به واسطه درازی یكی از صفهای دیگر، كسانی كه دو طرف آن ایستاده اند، صف جلوی خود را نبینند، می توانند اقتدا نمایند.
1413 اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد كسی كه مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است، و نیز نماز كسانی كه پشت سر او اقتدا می كنند، صحیح می باشد ولی نماز كسانی كه دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را نمی بینند، اشكال دارد، بلكه باطل است.
1414 كسی كه پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه ماموم دیگر به امام متصل نباشد نمی تواند اقتدا كند. بلكه اگر از دو طرف هم متصل باشد، ولی از صف جلو حتی یك نفر را هم نبیند، جماعت او صحیح نیست.
1415 جای ایستادن امام باید از جای ماموم بلندتر نباشد ولی اگر مكان امام مقدار خیلی كمی بلندتر باشد، اشكال ندارد. و نیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی كه بلندتر است بایستد در صورتی كه سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری باشد كه به آن زمین مسطح بگویند مانعی ندارد.
1416 اگر جای ماموم بلندتر از جای امام باشد در صورتی كه بلندی به مقدار متعارف زمان قدیم باشد مثل آن كه امام در صحن مسجد و ماموم در پشت بام بایستد اشكال ندارد، ولی اگر مثل ساختمانهای چند طبقه این زمان باشد، جماعت اشكال دارد.
1417 اگر بین كسانی كه در یك صف ایستاده اند بچه ممیز یعنی بچه ای كه خوب و بد را می فهمد فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است، می توانند اقتدا كنند.
1418 بعد از تكبیر امام اگر صف جلو آماده نماز، و تكبیر گفتن آنان نزدیك باشد كسی كه در صف بعد ایستاده، می تواند تكبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است كه صبر كند تا تكبیر صف جلو تمام شود.
1419 اگر بداند نماز یك صف از صفهای جلو باطل است، در صفهای بعد نمی تواند اقتدا كند، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه، می تواند اقتدا نماید.
1420 هرگاه بداند نماز امام باطل است مثلا بداند امام وضو ندارد، اگر چه خود امام ملتفت نباشد، نمی تواند به او اقتدا كند.
1421 اگر ماموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده، یا كافر بوده، یا به جهتی نمازش باطل بوده، مثلا بی وضو نماز خوانده، نمازش صحیح است.
1422 اگر در بین نماز شك كند كه اقتدا كرده یا نه، چنانچه در حالی باشد كه وظیفه ماموم است، مثلا به حمد و سوره امام گوش می دهد باید نماز را به جماعت تمام كند، و اگر مشغول كاری باشد كه هم وظیفه امام و هم وظیفه ماموم است مثلا در ركوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.
1423 انسان در بین نماز جماعت می تواند نیت فرادی كند.
1424 اگر ماموم به واسطه عذری بعد از حمد و سوره امام نیت فرادی كند، لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیت فرادی نماید، باید مقداری را كه امام نخوانده بخواند.
1425 اگر در بین نماز جماعت نیت فرادی نماید، بنابر احتیاط واجب نباید دوباره نیت جماعت كند. ولی اگر مردد شود كه نیت فرادی كند یا نه، و بعد تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام كند، نمازش صحیح است.
1426 اگر شك كند كه نیت فرادی كرده یا نه، باید بنا بگذارد كه نیت فرادی نكرده است.
1427 اگر موقعی كه امام در ركوع است، اقتدا كند و به ركوع امام برسد، اگر چه ذكر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحیح است و یك ركعت حساب می شود، اما اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد، نمازش به طور فرادی صحیح می باشد و باید آن را تمام نماید.
1428 اگر موقعی كه امام در ركوع است اقتدا كند و به مقدار ركوع خم شود و شك كند كه به ركوع امام رسیده یا نه، نمازش صحیح است و فرادی می شود.
1429 اگر موقعی كه امام در ركوع است اقتدا كند و پیش از آن كه به اندازه ركوع خم شود، امام سر از ركوع بردارد، می تواند نیت فرادی كند، یا صبر كند تا امام برای ركعت بعد برخیزد و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند و لی اگر برخاستن امام به قدری طول بكشد كه نگویند این شخص نماز جماعت می خواند، باید نیت فرادی نماید.
1430 اگر اول نماز یا بین حمد و سوره اقتدا كند و پیش از آن كه به ركوع رود امام سر از ركوع بردارد، نماز او به طور جماعت صحیح است، و باید ركوع كند و خود را به امام برساند.
1431 اگر موقعی برسد كه امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تكبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر كند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن كه دوباره نیت كند و تكبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند.
1432 ماموم نباید جلوتر از امام بایستد، و اگر مساوی او هم بایستد، اشكال دارد و به احتیاط واجب باید كمی عقب تر از امام بایستد، اگر چه قد او بلندتر از امام باشد، كه در ركوع و سجود سرش جلوتر از امام باشد.
1433 در نماز جماعت باید بین ماموم و امام پرده و مانند آن كه پشت آن دیده نمی شود فاصله نباشد، و همچنین است بین انسان و ماموم دیگری كه انسان به واسطه او به امام متصل شده است ولی اگر امام، مرد و ماموم زن باشد چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و ماموم دیگری كه مرد است و زن به بواسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشكال ندارد.
1434 اگر بعد از شروع به نماز بین ماموم و امام یا بین ماموم و كسی كه ماموم به واسطه او متصل به امام است پرده یا چیز دیگری كه پشت آن را نمی توان دید فاصله شود، نمازش فرادی می شود، و صحیح است.
1435 اگر بین جای سجده ماموم و جای ایستادن امام به قدر گشادی بین دو قدم فاصله باشد اشكال ندارد، و نیز اگر بین انسان به واسطه مامومی كه جلوی او ایستاده و انسان به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش اشكال ندارد، و احتیاط مستحب آن است كه جای سجده ماموم با جای كسی كه جلوی او ایستاده هیچ فاصله نداشته باشد.
1436 اگر ماموم به واسطه كسی كه طرف راست یا چپ او اقتدا كرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، چنانچه به اندازه گشادی بین دو قدم هم فاصله داشته باشند نمازش صحیح است.
1437 اگر در نماز بین ماموم و امام یا بین ماموم و كسی كه ماموم به واسطه او به امام متصل است بیشتر از یك قدم بزرگ فاصله پیدا شود نمازش فرادی می شود و صحیح است.
1438 اگر نماز همه كسانی كه در صف جلو هستند تمام شود یا همه نیت فرادی نمایند، اگر فاصله به اندازه یك قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد به طور جماعت صحیح، و اگر بیشتر از این مقدار باشد فرادی می شود و صحیح است.
1439 اگر در ركعت دوم اقتدا كند قنوت و تشهد را با امام می خواند و احتیاط آن است كه موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند كند و باید بعد از تشهد با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند و اگربرای سوره وقت ندارد، حمد را تمام كند و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند، یا نیت فرادی كند و نمازش صحیح است، ولی اگر در سجده به امام برسد، بهتر است كه احتیاطا نماز را دوباره بخواند.
1440 اگر موقعی كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتی است اقتدا كند، بایددر ركعت دوم نمازش كه ركعت سوم امام است، بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد، و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد،یك مرتبه بگوید و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند.
1441 اگر امام در ركعت سوم یا چهارم باشد و ماموم بداند كه اگر اقتدا كند و حمد را بخواند به ركوع امام نمی رسد، بنابر احتیاط واجب باید صبر كند تا امام به ركوع رود، بعد اقتدا نماید.
1442 اگر در ركعت سوم یا چهارم امام اقتدا كند، باید حمد و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد باید حمد را تمام كند و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد بهتر است كه احتیاطا نماز را دوباره بخواند.
1443 كسی كه می داند اگر سوره را بخواند در ركوع به امام نمی رسد، باید سوره را نخواند، ولی اگر خواند نمازش صحیح است.
1444 كسی كه اطمینان دارد كه اگر سوره را شروع كند یا تمام نماید به ركوع امام می رسد، احتیاط واجب آن است كه سوره را شروع كند یا اگر شروع كرده تمام نماید.
1445 كسی كه یقین دارد، اگر سوره را بخواند به ركوع امام می رسد، چنانچه سوره را بخواند و به ركوع نرسد نمازش صحیح است.
1446 اگر امام ایستاده باشد و ماموم نداند كه در كدام ركعت است می تواند اقتدا كند ولی باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر چه بعد بفهمد كه امام در ركعت اول یا دوم بوده نمازش صحیح است.
1447 اگر به خیال این كه امام در ركعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند و بعد از ركوع بفهمد كه در ركعت سوم یا چهارم بوده نمازش صحیح است. ولی اگر پیش از ركوع بفهمد باید حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در ركوع یا سجده خود را به امام برساند.
1448 اگر به خیال این كه امام در ركعت سوم یا چهارم است حمد و سوره را بخواند و پیش از ركوع یا بعد از آن بفهمد كه در ركعت اول یا دوم بوده نمازش صحیح است.
1449 اگر موقعی كه مشغول نماز مستحبی است جماعت بر پا شود چنانچه اطمینان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود بلكه اگر اطمینان نداشته باشد كه به ركعت اول برسد مستحب است به همین دستور رفتار نماید.
1450 اگر موقعی كه مشغول نماز سه ركعتی یا چهار ركعتی است جماعت بر پا شود چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته و اطمینان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است به نیت نماز مستحبی نماز را دو ركعتی تمام كند و خود را به جماعت برساند.
1451 اگر نماز امام تمام شود و ماموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد لازم نیست نیت فرادی كند.
1452 كسی كه یك ركعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد ركعت آخر را می خواند می تواند برخیزد و نماز را تمام كند و یا انگشتان دست، و سینه پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگه دارد و صبر كند تا امام سلام نماز را بگوید و بعد برخیزد.
شرایط امام جماعت
1453 امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند، و نیز اگر ماموم مرد است امام او هم باید مرد باشد. و اقتدا كردن بچه ممیز كه خوب و بد را می فهمد به بچه ممیز دیگر جایز نیست. و احتیاط واجب آن است كه امام زن نیز مرد باشد.
1454 امامی را كه عادل می دانسته، اگر شك كند به عدالت خود باقی است یا نه، می تواند به او اقتدا نماید.
1455 كسی كه ایستاده نماز می خواند نمی تواند به كسی كه نشسته یا خوابیده نماز می خواند اقتدا كند و كسی كه نشسته نماز می خواند نمی تواند به كسی كه خوابیده نماز می خواند، اقتدا نماید.
1456 كسی كه نشسته نماز می خواند می تواند به كسی كه نشسته نماز می خواند اقتدا كند و همچنین كسی كه خوابیده است می تواند به كسی كه نشسته نماز می خواند اقتدا كند ولی كسی كه نشسته نماز می خواند نمی تواند به كسی كه خوابیده نماز می خواند، اقتدا نماید.
1457 اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیره ای نماز بخواند می شود به او اقتدا كرد ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز می خواند بنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا كرد.
1458 اگر امام مرضی دارد كه نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری كند بنابر احتیاط واجب نمی شود به او اقتدا كرد.
1459 بنابر احتیاط واجب كسی كه مرض خوره یا پیسی دارد، نباید امام جماعت شود.
احكام جماعت
1460 موقعی كه ماموم نیت می كند باید امام را معین نماید، ولی دانستن اسم او لازم نیست، مثلا اگر نیت كند اقتدا می كنم به امام حاضر نمازش صحیح است.
1461 ماموم باید غیر از حمد و سوره همه چیز نماز را خودش بخواند ولی اگر ركعت اول یا دوم او، ركعت سوم یا چهارم امام باشد باید حمد و سوره را بخواند.
1462 اگر ماموم در ركعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود اگر چه كلمات را تشخیص ندهد، باید حمد و سوره را نخواند و اگر صدای امام را نشنود، مستحب است حمد و سوره بخواند ولی باید آهسته بخواند و چنانچه سهوا بلند بخواند اشكال ندارد.
1463 اگر ماموم بعضی از كلمات حمد و سوره امام را بشنود، احتیاط واجب آن است كه حمد و سوره را نخواند.
1464 اگر ماموم سهوا حمد و سوره بخواند یا خیال كند صدایی را كه می شنود صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صدای امام بوده نمازش صحیح است.
1465 اگر شك كند كه صدای امام را می شنود یا نه، یا صدایی بشنود و نداند صدای امام ست یا صدای كس دیگر، می تواند حمد و سوره بخواند.
1466 ماموم باید در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، حمد و سوره نخواند و مستحب است به جای آن ذكر بگوید.
1467 ماموم نباید تكبیرة الاحرام را پیش از امام بگوید بلكه احتیاط واجب آن است كه تا تكبیر امام تمام نشده، تكبیر نگوید.
1468 اگر ماموم پیش از امام عمدا هم سلام دهد نمازش صحیح است.
1469 اگر ماموم غیر از تكبیرة الاحرام و سلام چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشكال ندارد ولی اگر آنها را بشنود یا بداند امام چه وقت می گوید،احتیاط مستحب آن است كه پیش از امام نگوید.
1470 ماموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می شود كارهای دیگر آن مانند ركوع و سجود را با امام یا كمی بعد از امام به جا آورد و اگر عمدا پیش از امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد، معصیت كرده و لی نمازش صحیح است، اما اگر در دو ركن پشت سر هم از امام جلو یا عقب بیفتد بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام كند و دوباره بخواند، اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود.
1471 اگر سهوا پیش از امام سر از ركوع بردارد، چنانچه امام در ركوع باشد باید به ركوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن ركوع كه ركن است نماز را باطل نمی كند ولی اگر به ركوع برگردد و پیش از آن كه به ركوع برسد،امام سر بردارد نمازش باطل است.
1472 اگر اشتباها سر بردارد و ببیند امام در سجده است باید به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده كه ركن است نماز باطل نمی شود.
1473 كسی كه اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد،و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است.
1474 اگر اشتباها سر از ركوع یا سجده بردارد و سهوا یا به خیال اینكه به امام نمی رسد به ركوع یا سجده نرود نمازش صحیح است.
1475 اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این كه سجده اول امام است، به قصد این كه با امام سجده كند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده باید بنابر احتیاط نماز را تمام كند و از سر بخواند و اگر به خیال اینكه سجده دوم است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده احتیاط آن است كه نماز را فرادی تمام نماید اگر چه می تواند متابعت امام را بكند و به سجده رود و نماز را تمام كند.
1476 اگر سهوا پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام می رسد، چنانچه سر بردارد و با امام به ركوع رود نمازش صحیح است.
1477 اگر سهوا پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمی رسد، واجب است سر بردارد و با امام نماز را تمام كند و نمازش صحیح است اگر چه احوط استحبابی در این صورت اعاده نماز است، و اگر سر برندارد تا امام برسد نمازش صحیح است.
1478 اگر سهوا پیش از امام به سجده رود، واجب است كه سر بردارد و با امام به سجده رود و نمازش صحیح است اگر چه احتیاط استحبابی در این صورت اعاده نماز است و اگر برنداشت نمازش صحیح است.
1479 اگر امام در ركعتی كه قنوت ندارد اشتباها قنوت بخواند یا در ركعتی كه تشهد ندارد اشتباها مشغول خواندن تشهد شود ماموم نباید قنوت و تشهد را بخواند ولی نمی تواند پیش از امام به ركوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد بلكه باید صبر كند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند.
چیزهایی كه در نماز جماعت مستحب است
1480 اگر ماموم یك مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، واگر یك زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد كه جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یك مرد و یك زن، یا یك مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگرچند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.
1481 اگر امام و ماموم هر دو زن باشند احتیاط آن است كه امام كمی جلوتر بایستد.
1482 مستحب است امام در وسط بایستد و اهل علم و كمال و تقوی در صف اول بایستند.
1483 مستحب است صفهای جماعت منظم باشد و بین كسانی كه در یك صف ایستاده اند فاصله نباشد و شانه آنان ردیف یكدیگر باشد.
1484 مستحب است بعد از گفتن "قد قامت الصلاة" مامومین برخیزند.
1485 مستحب است امام جماعت حال مامومی را كه از دیگران ضعیف تر است رعایت كند و عجله نكند تا افراد ضعیف به او برسند، و نیز مستحب است قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد، مگر
1486 مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهایی كه بلند می خواند صدای خود را بقدری بلند كند كه دیگران بشنوند ولی باید بیش از اندازه صدا را بلند نكند.
1487 اگر امام در ركوع بفهمد كسی تازه رسیده و می خواهد اقتدا كند مستحب است ركوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگر چه بفهمد كس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است.
چیزهایی كه در نماز جماعت مكروه است
1488 اگر در صفهای جماعت جا باشد، مكروه است انسان تنها بایستد.
1489 مكروه است ماموم ذكرهای نماز را طوری بگوید كه امام بشنود.
1490 مسافری كه نماز ظهر و عشا را دو ركعت می خواند مكروه است در این نمازها به كسی كه مسافر نیست اقتدا كند و كسی كه مسافر نیست مكروه است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.